BRIEF

Beste eindexamenkandidaten,

Wat waren jullie leuk, in de gymzaal van het Leeuwarder Lyceum. Zo energiek en fris. Ik rook Hugo, Paco, Valentino, Tommy, Coco, Jil, Stella en Naomi. Vermoed ik. Zonder kind in een examenklas had ik durven reageren op de oproep voor extra surveillanten. Al voelde ik me voornamelijk observant. En zo kwam ik tot een bevestiging van mijn vermoeden: geef jongeren vertrouwen.

Bij binnenkomst maakten we contact via mijn loerende blik op de ingesleten telefoonafdrukken in jullie spijkerbroeken. Via mijn controlerende vingers door jullie armen vol met woordenboeken, rekenmachines, pennen, knispervrije snacks en een flessen water. Spullen vielen, we raapten dingen op. Per dag met meer rumoer. Een groet, een grap. Per dag met meer loopjes terug naar de kleedkamers: oordoppen vergeten, nog even plassen. Lenige, lange benen. Een lichte tred. Brede schouders. Vele, lange haren in staarten.

Jullie namen plaats daar waar je naamkaart lag op één van de klaptafels met naar buiten stekende poten. Behoedzaam liep ik achter de vakdocent aan langs de rijen, bij het uitdelen van de antwoordbladen.

‘Succes. Zet ‘m op. Alsjeblieft, voor jou. Daar ga je! Neem je tijd.’ Veel te veel woorden, veel te enthousiast. Jullie antwoorden allervriendelijkst en beleefd, ‘Dank u wel.’ Wie stelde wie nu eigenlijk gerust?

Na het ingaan van de examentijd kwam ik zo snel mogelijk nogmaals langs, bij wie dat wenste, voor nietjes. Hier begon ík bijna te zweten, want nietjes leven zoals bekend op één specifiek moment een eigen leven. En dat is precies het moment van eindelijk uit de rij naar de eigen bestemming. Meestal beten de nietjes zich stevig vast in de gevouwen boekjes. Maar soms sprong er een weg. Of verdraaide hij zich. Met wat glimlachend gevloek onderling losten we het samen op. Wat waren jullie energiek, gedreven. Beginnen nu!

Koppen naar beneden. Niet, zoals gewoonlijk over telefoonschermen, maar over opgaves. Uren achter elkaar. Ingeklemd tussen grijze, betonnen muren als mammoeten van weleer. Onder een ogenschijnlijk, onbereikbaar plafond. Althans geen ringen of touwen te ontdekken, wel bizar veel basketbal baskets! Focus op de vloer gaf mij zicht op een oude bekende: het duizelingwekkende lijnenspel. Dus, voor me kijken, precies volgens de taakomschrijving.

Als een ballonjongen van Wimbledon schoot ik keer op keer weg, voor extra kladpapier, een nieuw opgavenblad, begeleiding naar de wc.

Jullie bleven geconcentreerd. Alle ogen, op een dwalend rondje na, van de klok naar het tafelblad. Eén middag zelfs kort gericht op een erratum. Een papieren correctie van een tekstfout. Niks versie 2.0.

In al die dagen surveilleren heb ik geen modernisering ten opzichte van zo’n dertig jaar geleden kunnen ontdekken. Slechts enkele leerlingen typen hun antwoorden. Zijn wij het enige land dat op deze manier centrale examens afneemt, einde schooltijd? Examens die worden nagekeken door een eerste en tweede corrector? Docenten dus, die elkaar postpakketten toesturen. Hopelijk gekopieerd… De wereld kent, lijkt mij, bijna nergens meer deze vorm en dit tempo van handelen. Resultaten altijd direct beschikbaar.

En dat maakt jullie nog leuker. Jullie overgave aan deze ouderwetse situatie. Geduldig wachtend op de uitslag. Tot gister. Zo hebben jullie nu of anders volgend jaar een diploma. En / of een plan dat wel of niet de naam van een opleiding of studie draagt. Het leven gaat hoe dan ook vooruit. Jullie gaan vooruit, jullie zijn continue in beweging, havisten ietsje meer dan VWO leerlingen.  Mentaal en fysiek. Alleen en samen.

Jongeren maken zich los en gaan weg. Dat is wat ze doen. Instinctief pakken ze ruimte, creëren ze vrijheid voor ontwikkeling. Ze zijn uit op verandering, op vernieuwing en dat leidt meestal tot verbetering. En voor hun observanten geldt, denk ik, laat je verrassen.

Geniet met zijn allen van de zomer. Dank jullie wel voor het inkijkje